دکتر محمد جعفر یاحقی

زندگینامه دکتر محمد جعفر یاحقی

دکتر محمد جعفر یاحقی، استاد برجسته ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر قطب علمی فردوسی شناسی و ادبیات خراسان می‌باشد. وی متولد شهر فردوس در سال ۱۳۲۶ می‌باشد.دکتر یاحقی، تحصیلات ابتدایی خود را در شهر فردوس گذراند. در سال ۱۳۴۵، به قصد ادامه تحصیل به مشهد رفته و در سال ۱۳۴۶ با رتبه اول در کنکور رشته ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شد. پس از اتمام دوره لیسانس، در سال ۱۳۵۰ به عنوان رتبه اول در کنکور فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۵۴ با درجه ممتاز از پایان‌نامه خود دفاع کرده و به پیشنهاد دکتر غلامحسین یوسفی به عنوان مربی در بخش زبان وادبیات فارسی دانشگاه فردوسی استخدام شد. در همان زمان وی در دوره دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه تهران با رتبه اول پذیرفته شده و همزمان با تدریس در دانشگاه فردوسی، در دوره دکتری به تحصیل پرداخت. استاد یاحقی در سال ۱۳۵۶، با خانم خدیجه بوذرجمهری، عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی ازدواج کرد. وی در سال ۱۳۵۹ از پایان نامه دکتری خود در دانشگاه تهران با در جه ممتاز دفاع کرد. وی به ترتیب در سالهای ۱۳۶۷ و ۱۳۷۲ به مرتبه دانشیاری و استادی ادبیات فارسی ارتقا یافت و از دی ماه ۱۳۸۱ مدیریت قطب علمی فردوسی شناسی وادبیات خراسان را به عهده گرفت.

سال 1359 از رساله دکترای خود به عنوان «فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات» دفاع کرد و سال 1362 استادیار شد.

از شهریور 1364 به مدت یک سال برای استفاده از فرصت مطالعاتی به انگلستان رفت و در دانشگاه کمبریج به مطالعات خود ادامه داد.سال 1367 بار دیگر به دعوت دانشگاه آکسفورد یک ماه در کتابخانه بادلیان سرگرم تحقیق بود در همان سال به مرتبه دانشیاری رسید.

از مهر 1369 به دعوت دانشگاه مطالعات خارجی توکیو به ژاپن رفت و یک سال در توکیو به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول بود.

در پاییز 1372 به مرتبه استادیاری رسید و از همان زمان به سمت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی منصوب شد.چند ماه بعد مسئولیت تحصیل تکمیلی آن دانشکده نیز به او واگذار شد.

به پیشنهاد وی «مرکز خراسان شناسی» وابسته به آستان قدس رضوی در آذر ماه 1357 تاسیس و از همان آغاز به اشاره مقام معظم رهبری به عنوان مدیر عامل این مرکز منصوب شد.

کار تحقیق و نوشتن را از سال 1349 در ارتباط با آستان قدس رضوی آغاز کرد و در همان زمان شالوده کتابی با عنوان فرهنگ نامه قرآن پی ریزی و مسئولیت علمی آن به وی واگذار شد.

این کتاب سرانجام به همت و سرپرستی او بعد از انقلاب تکمیل و در پنج جلد منتشر و بهمن 1357 به عنوان کتاب برگزیده برنده جایزه کتاب سال شد و از دست رئیس جمهور وقت ایران لوح افتخار گرفت.

از سال 1363 که بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس تاسیس شد با سمت مدیر گروه فرهنگ و ادبیات مشغول به تحقیق شد.

او هم زمان با تدریس در دوره های سه گانه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای زبان و ادبیات فارسی در کنفرانس های داخلی و خارجی شرکت کرده است.

کتاب پاژ در 5 جلد، راهنمای نگارش و ویرایش، فرهنگ اساطیر و انتشارات داستانی در ادبیات فارسی، دیبای خسروانی، اقلیم های دیگر، آن سال ها، چون سبوی تشنه، فرهنگ نام آوران خراسان، فرهنگ قرآنی در 5 جلد، تفسیر ابوالفتح رازی در 20 جلد، جویبار لحظه ها، تفسیر تاریخ، یادنامه بیهقی و سخن آشنا از جمله تالیفات دکتر یاحقی است.

نویسنده مشهور فارسی، منتقد ادبی، ویرایشگر و مترجم و استاد برجسته ادبیات دردانشگاه فردوسی مشهد است. او در حال حاضر رئیس قطب علمی در پژوهش ها در مورد فردوسی و ادبیات خراسان می باشد.محمد جعفر یاحقی از دانشگاه تهران در سال 1981 با درجه دکترا در ادبیات فارسی فارغ التحصیل شد. او برای کارهای خود در حوزه شاهنامه و ادبیات حماسی ایران شناخته شده است. او در مشهد زندگی می کند.

کتاب‌ها

• تفسیر شنقشی، گزاره‌ای از بخشی از قرآن کریم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵
• اقلیم‌های دیگر، مشهد، چاپخانه دانشگاه فردوسی، ۱۳۶۲
• تاریخ سیسیل در دوره اسلامی، اثر عزیز احمد، ترجمه از انگلیسی، با همکاری نقی لطفی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۲
• راهنمای نگارش و ویرایش، با همکاری دکتر محمدمهدی ناصح، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۶۳ (چاپ ۲۳، ۱۳۸۴)
• ترجمه قرآن ری، تهران، مؤسسه فرهنگی رواقی، ۱۳۶۴
• روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (تفسیر ابوالفتوح رازی)، مشهد، با همکاری دکتر محمد مهدی ناصح، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۲۰ جلد، ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۶ (چاپ سوم، ۱۳۸۳)
• نهایه المسؤول فی روایه الرسول، (تصحیح)، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۶
• تاریخ تفکر اسلامی در هند، اثر عزیز احمد، ترجمه از انگلیسی، با همکاری نقی لطفی، تهران، کیهان- انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۷
• سوگنامه سهراب، تهران، توس، ۱۳۶۸
• سرو و تذرو، از نثاری تونی، (تصحیح)، تهران، سروش، ۱۳۶۸
• فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، تهران، سروش- مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۹ (چاپ دوم، ۱۳۷۵)
• تاریخ ادبیات ایران، کتاب درسی برای دوره دبیرستان، تهران، وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲ (هر سال تجدید چاپ می‌شود)
• بهین نامه باستان، خلاصه شاهنامه فردوسی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۶۹ (چاپ پنجم، ۱۳۷۶)
• جزیره بی‌آفتاب، گزارش سفر یک ساله به انگلستان و اروپای غربی، مشهد، چاپخانه دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۱
• آن سال‌ها، یادهای کودکی و نوجوانی، دفتر نخستین، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۱
• فرهنگنامه قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی واژه‌های قرآن براساس ۱۴۲ قرآن خطی محفوظ در کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، ۵ جلد، ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ (چاپ سوم: ۱۳۸۳)
• فردوس/تون، تاریخ و جغرافیا، با همکاری خدیجه بوذرجمهری، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۳
• راهنمای توس و سخنی در باره فردوسی و شاهنامه، مشهد، انتشارت پاژ، ۱۳۷۳
• دیبای خسروانی، کوتاه شده تاریخ بیهقی، با همکاری مهدی سیدی، تهران، جامی، ۱۳۷۳ (چاپ ششم، ۱۳۸۴)
• چون سبوی تشنه، ادبیات معاصر، تهران، جامی، ۱۳۷۴ (چاپ پنجم، ۱۳۷۷)
• پاژ، زادگاه فردوسی، مشهد، انتشارت پاژ، ۱۳۷۴
• از جیحون تا وخش، گزارش سفر به ماوراءالنهر، با همکاری مهدی سیدی، مشهد، مرکز خراسان شناسی، ۱۳۷۸
• جویبار لحظه‌ها، جریان‌های ادبیات معاصر، تهران، جامی، ۱۳۷۸ (چاپ دهم، ۱۳۸۶)
• فرهنگ نام آوران خراسان، مشهد، به نشر، ۱۳۸۲
• تاریخ بیهقی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، ۱۳۸۳
• سخن آشنا یادنامه بدیع‌الزمان فروزانفر، شیراز، انتشارات داستانسرا، ۱۳۷۳
• پرد گیان خیال به همراه دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، مشهد، ۱۳۸۴
• فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، ۱۳۸۶ (برندهٔ دومین جشنواره بین المللی فارابی )^{[نیازمند منبع]}
• یادنامه ابوالفضل بیهقی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ چهارم، ۱۳۸۶
• تاریخ الادب الفارسیه المعاصر، ترجمهٔ ندی حسون، دمشق، ۲۰۰۵^[۲]
• تاریخ بیهقی با همکاری مهدی سیدی، انتشارات سخن ۱۳۸۸(کتاب فصل حمهوری اسلامی ۱۳۸۹)
• از پاژ تا دروازه رزان، تهران، انتشارات سخن ۱۳۸۸(کتاب تشویقی انجمن قلم ایران ۱۳۶۹)
• زین دایره مینا (گشت و گذارهای فرهنگی)، تهران، انتشارات سخن ۱۳۸۸
• ارج نامه غلامحسین یوسفی، تهران، میراث مکتوب ۱۳۸۸
• دیبای زربفت (گزیدهٔ تاریخ بیهقی)، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۸۹
• دیبای دیداری (متن کامل تاریخ بیهقی با توضیح)، تهران، انتشارات سخن ۱۳۹۰
• خرد بر سر جان (نامگانهٔ دکتر احمد علی رجایی بخارایی)، تهران، انتشارات سخن

 آثار: 

1. محمدجعفر یاحقی , میراث خطی تاریخ بیهقی در شبه قاره هند , سمینار بین المللی نسخه های خطی فارسی در هند , 2010-12-09
2. محمدجعفر یاحقی , اهمیت تصحیح و شرح جدید تاریخ بیهقی , پنجمین همایش پژوهش های زبان و ادبیات فارسی , 2010-11-01
3. محمدجعفر یاحقی , ادیب پیشاوری و تاریخ بیهقی , پنجمین همایش انجمن ترویج زبان و ادب فارسی , 2010-09-15
4. محمدجعفر یاحقی , مطالعات فردوسی شناسی در دانشگاه فردوسی , Shahnameh: Iranian National Epic, 2010-05-25
5. محمدجعفر یاحقی , شاهنامه در لغت نامه , فردوسی و زبان فارسی , 2010-05-14
6. محمدجعفر یاحقی , اقبال شناسی در دانشگاه فردوسی , همایش بین المللی بزرگداشت یکصد و سی ودومین سال تولد علامه اقبال لاهوری , 2010-02-24
7. سرورسا رفیع زاده , محمدجعفر یاحقی , نقش راهبردی آب در پیروزی و شکست غزنویان بر اساس تاریخ بیهقی , همایش ملی و میان رشته ای آب و ارزشهای فرهنگی ان , 2009-10-31
8. محمدجعفر یاحقی , نسخه های نو یافته تاریخ بیهقی , چهارمین گرد همایی سراسری انجمن ترویج زبان وادب فارسی , 2009-08-12
9. محمدجعفر یاحقی , لزوم آگاهی از جغرافیای تاریخی برای متن شناسی شاهنامه , پیام جهانی فردوسی , 2009-05-14
10. محمدجعفر یاحقی , طیقات ناصری نخستین تاریخ رسمی شبه قاره به زبان فارسی , تاریخ نگاری فارسی در هند , 2009-02-15
11. محمدجعفر یاحقی , جغرافیای فرهنگی زبان فارسی , ششمین مجمع بین المللی استادان زبان فارسی , 2009-01-14
12. محمدجعفر یاحقی , سعید نفیسی و تاریخ بیهقی , بزرگداشت استاد اسماعیل سعادت , 2008-12-30
13. محمدجعفر یاحقی , رودکی در شاهنامه , همایش بین المللی ابو عبدالله رودکی , 2008-12-20
14. , فاطمه ماه وان , محمدجعفر یاحقی , تأثیر صور خیال ادبی بر نگار گری مکتب شیراز , همایش بین المللی مکتب شیراز , 2008-12-03
15. احمد سنچولی , محمدجعفر یاحقی , تأثیر رساله فی حقیقه العشق بر شعر حافظ , مکتب شیراز , 2008-12-03
16. محمدجعفر یاحقی , از فارس تا خراسان, سرگذشت یک نسخه خطی , همایش بین المللی مکتب شیراز , 2008-12-03
17. محمدجعفر یاحقی , خلیل الله افضلی , بیدل پژوهی در افغانستان: پیشینه و گستره , سومین کنگره بین المللی بزرگداشت میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی , 2008-11-05
18. محمدجعفر یاحقی , نو و کهنه در تصحیح متون , سومین گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی , 2008-08-27
19. محمدجعفر یاحقی , مشروطه، ادبیات , سومین همایش مشروطه پژوهی , 2008-08-02
20. محمدجعفر یاحقی , دانش و بینش فردوسی , دانش و خرد فردوسی , 2008-05-13
21. محمدجعفر یاحقی , ضرورت تصحیح تاریخ بیهقی بعد از چاپ دکتر فیاض , همایش بیهقی , 2007-10-23
22. محمدجعفر یاحقی , تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه , دومین گردهمایی انجمن زبان و ادبیات فارسی ایران , 2007-08-26
23. محمدجعفر یاحقی , سرورسا رفیع زاده , جلوه های نقد ادبی در تاریخ بیهقی , دومین گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی , 2007-08-26
24. محمدجعفر یاحقی , فردوسی و رودکی , , 2007-03-28
25. محمدجعفر یاحقی , تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه , , 2007-03-26
26. محمدجعفر یاحقی , رودکی و فردوسی , , 2007-02-09
27. محمدجعفر یاحقی , محمد بن احمد الخازن و دیوان شعر او , , 2006-03-26
28. محمدجعفر یاحقی , سنایی پژوهی پیشینه و گستره , , 2006-03-25
29. محمدجعفر یاحقی , دیدار با فیتز جرالد , , 2006-03-22
30. محمدجعفر یاحقی , محوی همدانی و ترانه های خیامی او , , 2005-04-01
31. محمدجعفر یاحقی , از فارس تا خراسان - سرگذشت یک نسخه خطی دیوان حافظ , ,