دکتر سیدمحمد علوی‌مقدم، از استادان برجسته دانشکده ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد و دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی است. وی در ۲۹آبان سال ۱۳۱۱شمسی در خانواده سید محمدعلی¬بن حاج میرزامحمد علوی¬ ششتمدی، در سبزوار دیده به جهان گشود. جدش حاج میرزامحمد، از ثقات و سادات باتقوای سبزوار بود.
دکتر علوی¬مقدم پس از پایان دوره تحصیلات علوم قدیم و جدید، در سال ۱۳۳۱ به شغل شریف معلمی روی آورد و اولین سال تدریس خود را در روستای نامن- در ۳۵ کیلومتری غرب سبزوار- آغاز کرد و سپس به سبزوار منتقل شد و به تدریس در مدارس این شهر پرداخت. در سال ۱۳۳۶ در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای عالی تربیت¬معلم تهران قبول شد و در سال ۱۳۳۹ با فارغ‌التحصیل شدن از این دانشسرا، سال‌ها در دبیرستان «اسرار» به تدریس ادبیات فارسی پرداخت.
در سال ۱۳۴۰ش، یکی از پنج نفری بود که در رشته دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد و همزمان با تحصیل خود، از سال ۱۳۳۶ تا سال ۱۳۴۹ به سبزوار می¬آمد و در دبیرستان¬های این شهر تدریس می¬کرد و مدتی ریاست دبیرستان «اسرار»- بزرگترین دبیرستان سبزوار در قبل از انقلاب اسلامی- را نیز برعهده داشت.
دکتر علوی¬مقدم پس از کسب درجه دکتری در سال ۱۳۴۹ از دانشگاه تهران، به تحقیق و تدریس پرداخت و برای تدریس ادبیات فارسی، به دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد رفت و بیش از سی و پنج سال است که با سمت دانشیاری و سپس استادی، در آن دانشگاه و همچنین دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت¬معلم سبزوار به تدریس و تحقیق و پژوهش اشتغال دارد.
دکتر علوی¬مقدم در سال‌های ۱۳۵۵ش. در دانشگاه¬های مصر و در سال ۱۳۶۶ش. در دانشگاه¬های اسلام‌آباد پاکستان و همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷ش. به مدت دو سال در دانشگاه¬های سوریه و حلب، زبان و ادبیات فارسی تدریس می¬کرده است.
وی تاکنون، در بیش از ۵۰ کنگره و همایش علمی داخلی و خارجی شرکت جُسته و و بالغ بر ۴۰ سخنرانی در محافل علمی و ادبی ارائه کرده و استاد راهنمای بالغ بر ۶۰ رساله دکتری و کارشناسی ارشد بوده است. مدتی نیز سرپرست دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و نیز عضو شورا و هیئت ممیزه آن دانشگاه بوده است.
۱- در قلمرو بلاغت: این اثر در زمینه علم بلاغت، بویژه بلاغت قرآن و معرفی و نقد آثار مهم این علم است که در حقیقت، مجموعه مقالات منتشر شدۀ دکتر علوی¬مقدم تا سال ۱۳۷۲ در نشریات مختلف است. این کتاب در دو جلد، در انتشارات آستان قدس رضوی در سال ۱۳۷۳ چاپ و منتشر شده است.
۲- جلوه جمال (نمونه اعلای بلاغت قرآن)؛ چاپ انتشارات بنیاد قرآن، ۱۳۶۴ش؛
۳- بررسی آیات حج در قرآن مجید؛ چاپ انتشارات مشعر؛
۴- معانی و بیان؛ با همکاری دکتر رضا اشرف¬زاده، چاپ انتشارات سمت، چاپ دوم، ۱۳۷۶؛
۵- بیست مقاله؛ شامل مقالات تفسیری، علوم بلاغی، و ادبیات و فرهنگ و اندیشه، چاپ انتشارات «ابن¬یمین» سبزوار، چاپ اول، ۱۳۸۵؛
۶- تطوّر علوم بلاغت؛ (شامل مقدمه المطول با ویرایش و تکمله)، نشر نو، زیر چاپ؛
۷- ترجمه «معالم‌البیان»، با همکاری دکتر رضا اشرف‌زاده؛
۸- ترجمه «الاشباح»، ابوفاتح بلخی، با همکاری سیدمحمد روحانی؛
۹– ترجمه قانونگذاری در اسلام؛ تألیف آیت¬الله مدرسی، انتشارات طهوری تهران؛
۱۰- برگزیده اخلاق ناصری، با همکاری دکتر رضا اشرف‌زاده، چاپ انتشارات توس تهران؛ این کتاب سپس با عنوان «گزیده اخلاق ناصری» در انتشارات پیام نور در سال ۱۳۷۱ تجدید چاپ شد؛
۱۱– ترجمه «المطوّل» (بخش بیان) با مقدمه‌ای در۲۵۰صفحه در تطور علم بلاغت؛ زیر چاپ؛
۱۲- ترجمه «الاشباه و نظایر فی القرآن¬الکریم» مقاتل¬بن سلیمان بلخی (متوفی۱۵۰هـ..ق) با همکاری سیدمحمد روحانی و بر مبنای نسخه تصحیح دکتر عبدالله شحّاته، که به همت انتشارات «علمی و فرهنگی» تهران، در سال ۱۳۸۰ش. برای نخستین بار و سپس در سال ۱۳۸۱ش. برای دومین بار به چاپ رسید؛
۱۳- ترجمه و تصحیح «الفروق فی¬اللغه»، تألیف ابوهلال عسکری، با مقدمه‌ای در ۱۴۲صفحه، با همکاری دکتر ابراهیم الدسوقی‌شقا که در سال ۱۳۶۳شمسی در انتشارات آستان قدس رضوی و چاپخانه دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسیده است؛
۱۴– تصحیح و تعلیق «المستخلص فی ترجمان¬القرآن»؛ با همکاری دکتر رضا اشرف¬زاده، چاپ مرکز نشر فرهنگی رجاء تهران؛
همچنین بیش از ۱۱۰ مقاله تحقیقی به فارسی درباره زبان و ادبیات فارسی و اعجاز و بلاغت قرآن و… در نشریات ایرانی، مانند: مجله دانشکده ادبیات مشهد، کیهان فرهنگی، کیهان اندیشه، مشکوۀ، حوزه، اندیشه حوزه، میقات، مجله وحدت اسلامی و نشریات پاکستان و تاجیکستان و چند مقاله به عربی نیز در نشریات کشورهای عربی، از جمله سوریه، اردن، مغرب، و قاهره به چاپ رسیده است.
در سال ۱۳۸۰ همایش نکوداشتی برای این استاد فرزانه، در دانشگاه تربیت معلم سبزوار برگزار شد و به همین مناسبت، کتابی با عنوان «کیمای سخن» (شامل مجموعه مقالات همایش) در ۵۱۳ صفحه منتشر شد. همچنین استاد به پاس بیش از ۴۵ سال خدمات علمی و فرهنگی و تدریس در مراکز آموزش عالی و ترجمه و تألیف و تصحیح آثار متعدد، در سال ۱۳۸۳ به عنوان یکی از «چهره¬های ماندگار» جمهوری اسلامی انتخاب شد و مورد تقدیر قرار گرفت.
دکتر مهیار علوی¬مقدم فرزند این استاد گرانقدر است که هم¬اینک به عنوان استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری به تدریس و تحقیق و تألیف مشغول است.
منبع: http://sabzevarlib.ir
شبکه ابوالفضل بیهقی
