روضه های رضوانی دفتر شعرهای آزاد ابوالفضل بیهقی

روضه های رضوانی: دفتر شعرهای آزاد ابوالفضل بیهقی

این کتاب، شامل بخش هایی زیبا، شاعرانه و موزون از «تاریخ بیهقی» است که بر اساس دیدگاه و اندیشه ای خاص گردآوری شده. به عقیده گردآورنده این مجموعه، نثر «بیهقی» از خاصیت شاعرانگی گیرا و جذابی برخوردار است. او با ارائه نمونه هایی از این نثر شاعرانه در کتاب حاضر، نشان می دهد که «بیهقی» همپای شاعران امروز توانسته است خود را به حوزه شعر آزاد نزدیک کند و در زمانه ای که هنوز نثر پارسی حتی به آرایش های ادبی معمول در شعر سنتی هم نزدیک نشده بود، عرصه نوآیینی به روی نثر پارسی بگشاید که تا همین سده اخیر ناشناخته بوده است. شاعرانه های «بیهقی» نه بر رسم روزگار، موزون و مقفی، که بیشتر آهنگین و برخوردار از طنین شعری است؛ هر چند که وزن و تقطیع نیز بکلی در حوزه شاعرانه های او غریبه و بی کار نمانده و می توان، اگر ضرورتی داشته باشد، پاره های اندک و بسیاری از نثر او را تقطیع کرد و بر قالب های شعر سنتی نیز عرضه داشت.

بیهقی و شعر! آن هم شعر آزاد و نیمایی؟

کتاب - محمدجعفر یاحقی در کتاب «روضه‌های رضوانی» گزیده ای از شعرهای آزاد ابوالفضل بیهقی را که از منظر ادبی شاعرانه و خوش‎نوا از کار درآمده را گردآوری کرده است.کتاب «روضه‌های رضوانی(دفتر شعرهای آزاد ابوالفضل بیهقی)» با گزینش و پاره‌بندی از استاد محمدجعفر یاحقی توسط انتشارات سخن منتشر شده است.

دکتر یاحقی در بخش مقدمه کتاب آورده است: «بیهقی و شعر! آن هم شعر آزاد و نیمایی؟ تعجبی ندارد؛ از سالها پیش به این خاصیت نثر بیهقی پی برده بودم و پی‌جویی آن را در کلاس‌ها به دانشجویانم خاطرنشان می‎کردم. مگر نمی‎گوییم شاملو در شعر سپید با بیهقی پیوند داشته است؟ مگر نیست که بارها شنیده و خوانده‎ایم دولت‎آبادی در نویسندگی شاعرانه‎اش به بیهقی نظر داشته است؟ من شیفتگی دولت‎آبادی به بیهقی را در همایش بزرگداشت ابوالفضل بیهقی که اول آبان‎ماه 1386 در سبزوار برگزار شد، از نزدیک دیدم و از زبان وی شنیدم. تنها نه شاملو و دولت‎آبادی، که من گمان می‎کنم شاعران و نویسندگان بسیاری نیز گفته یا ناگفته، به بیهقی و نثر دل‎انگیز وی دل داده و از ظرافت‌های زبانی تاریخ بیهقی سرشار شده‎اند. نثر شاعرانۀ بیهقی البته با نوع نثر خواجه عبدالله، که حدوداً با او همزمان بوده، به کلی متفاوت و به قول خود او از «لون دیگری» است. لونی که پیش و پس از او، جز تا حدود اندکی در کلیله و دمنه، بکلی بی‎بدیل و نظیر باقی مانده است.این کتاب، برخی از پاره‎های موزون افتادۀ تاریخ بیهقی است، بر اساس چاپی که من و آقای مهدی سیدی از این کتاب به دست داده‎ایم. ممکن است خواننده با همۀ پیامهای بیهقی موافق نباشد، من هم نیستم؛ اما گمان می‎کنم همان حرفهایی که دیگر امروز به درد ما هم نمی‎خورد از منظر ادبی شاعرانه و خوش‎نوا از کار درآمده و ذوق اندکی سلیم را به تحسین وا می‎دارد.»

استاد یاحقی در این گزینش بنا نداشته که تمام عبارت‌هایی را که به نظر وی موزون می‎آمده و از آن رایحه شعری به مشام می‎رسیده را استخراج کند، بلکه بنا را بر این گذاشته که نمونه‎ای از شاعرانه‎های بیهقی را که نکته‎ای، پیامی و حرفی برای مخاطب امروز داشته باشد، از میان روایتهای تاریخ او بیرون آورده و چنانکه می‎پسندد پاره‎بندی کند تا خواننده را به حسی شعری رهنمون نماید. ایشان همچنین نظم روایی کتاب را بر هم نزده و روی هم رفته گزیده‎ها را به ترتیب صفحات کتاب آورده است.

دکتر محمدجعفر یاحقی در پایان، به شاعران و منتقدان جوان پیشنهاد کرده است که تاریخ بیهقی را خود از این دیدگاه مطالعه کنند. آنگاه خواهند دید که می‎توان استفاده‎های شاعرانه از این کتاب داشت؛ هم مقالات علمی متعدد در این مسیر نوشت و هم رساله‎ها و پایان‎نامه‎ها برای دوره‎های کارشناسی ارشد و حتی دکترا تعریف کرد.

بیهقی در نوشته‌هایش توانسته‌است خود را به حوزهٔ شعر آزاد نزدیک کند و در زمانه‌ای که هنوز نثر پارسی حتی به آرایش‌های ادبی معمول در شعر سنّتی نیز نزدیک نشده‌بود، عرصهٔ نوآیینی به روی نثر فارسی بگشاید که تا همین سدهٔ اخیر ناشناخته بوده‌است. در گزینش حاضر از شاعرانه‌های بیهقی، بنا بر این بوده که نمونه‌ای از شاعرانه‌های وی را که نکته‌ای، پیامی و حرفی برای مخاطب امروز داشته‌باشد و او را به حسی شعری رهنمون شود. در نقل این شاعرانه‌ها نظم روایی کتاب به هم نخورده و درمجموعه گزیده‌ها به ترتیب صفحات کتاب آورده شده و برای سهولت امر مراجعه، شمارهٔ صفحهٔ هر مورد نیز نقل شده‌است.در بخشی از این کتاب آمده است:
و قضای ایزد چنان رود
که وی خواهد و گوید،
نه چنان که مراد آدمی در آن باشد؛
که به فرمان وی است
گردشِ اقدار
و ملک روی زمین
از فضل وی رسد،
ازین بدان
و ازان بدین.