توصیه دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی در مورد ابوالفضل بیهقی
توصیه دکتر پاریزی در مورد ابوالفضل بیهقی
دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی مورخ ، پژوهشگر ، استاد دانشگاه و نویسنده بزرگ وسرشناس معاصر ایران این زنگ خطر را مدت ها قبل درمورد ابوالفضل بیهقی به صدا در آورده است. این مطلب را استاد مرحوم محمود بیهقی در کتاب ارزشمند خود با نام سبزوار شهر دانشوران بیدار مورد اشاره قرار داده است.
ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی ، نویسنده صاحب سبک فارسی و مورخ بزرگ ایرانی صاحب کتاب ارزشمند تاریخ بیهقی است که این کتاب از امهات نثر فارسی محسوب می شود و حتی برخی آن را شاهنامه نثرفارسی می دانند.کتاب تاریخ بیهقی که با نام های دیگری نظیر تاریخ مسعودی ، تاریخ آل سبکتکین و جامع التواریخ و تاریخ آل ناصر نیز شناخته می شود ، همواره از دو جهت دارای ارزش بسیار است.یکی از جنبه های ارزشی این کتاب به لحاظ ادبی و درتاریخ ادبیات ایران است که این ارزش ناشی از قدرت و هنر نویسندگی ابوالفضل بیهقی می باشد. و دیگری به لحاظ ارزش تاریخی است که همگان معتقدند کتاب ابوالفضل بیهقی، یکی از منابع مهم ومعتبر شناخت تاریخ ایران در دوره غزنویان می باشد.در اهمیت و ارزش کار این نویسنده و مورخ بزرگ سبزواری سخن بسیار است. چنانکه مطالب و مقالات مفصل و فراوانی می توان در تمجید از این اثرارزشمند ادبی و تاریخی در لابه لای کتب و مجلات مختلف و صفحات وب یافت کرد که مطالعه همه آنها کاریست بس زمان بر.
اما در اینجا بیشتر قصد داریم به غفلت بزرگ تاریخی که تا کنون در قبال ابوالفضل بیهقی روا شده است ، سخن بگوییم. غفلتی بزرگ در به جای آوردن ، بزرگداشتی شایسته از این نویسنده توانمند نثرفارسی و مورخ بزرگ و معتبر تاریخ ایران که سبزواری ها به عنوان همشهریان ابوالفضل بیهقی در ردیف اول غفلت کنندگان محسوب می شوند.با نگاهی به تقویم ایران روزهای زیادی را می بینیم که به نام برخی مشاهیر کشور ازجمله فردوسی ، حافظ ، سعدی ، شهریار ، خیام و ... ثبت شده اند و در این روزها مراسم با شکوهی برای بزرگداشت این بزرگان در شهرهای زادگاه یا محل دفنشان برگزار می شود اما در همین تقویم جای خالی روزی برای بزرگداشت کسی که بخش مهمی از آگاهی صحیحمان نسبت به دوره هایی از تاریخ وطن را مدیون وی هستیم به شدت احساس می شود. ای کاش فقط جای یک روز ملی به نام بیهقی در تقویم کشور خالی بود!اما مسئله اینجاست که حتی جای یک مکان یادبود برای ابوالفضل بیهقی در شهر و روستای زادگاهش نیز خالی مانده است. حال آنکه مسئولین فرهنگی شهرستان سبزوار سالها پیش وعده ساخت بنای یادبودی را در روستای حارث آباد مطرح کرده بودند که گویا تا کنون فقط در حد یک شعار باقی مانده است. ای کاش فقط جای بنای یادبود و روز ملی بیهقی خالی بود حتی دریغ از یک مراسم بزرگداشت شایسته !
متأسفانه چنانکه گفته شد، حتی جای برگزاری یک جشنواره سالانه ملی ، منطقه ای یا محلی درخور نیز برای ابوالفضل بیهقی که از مشاهیر برجسته خراسان و ایران محسوب می شود خالی است. البته ناگفته نماند که دانشگاه حکیم سبزواری در سالهای اخیر به صورت سالانه اقدام به برگزاری همایشی مختصر در بزرگداشت ابوالفضل بیهقی می کند که البته در میان این همه فراموشی و غفلت جای سپاس دارد ، اما این همایش با توجه به اینکه در سطح دانشگاهی محدود شده بازتاب خبری و رسانه ای خاصی هم ندارد ، فقط در حد یک اقدام حداقلی محسوب می شود.حالا این سئوال پیش می آید که چگونه در حق نویسنده کتابی که به شاهنامه نثر فارسی معروف است ، چنین بی توجهی و کم توجهی بزرگی صورت گرفته است؟
اینجاست که باید نتیجه بگیریم ، عملکرد مسئولین استانی و شهرستانی به ویژه در اداره فرهنگ وارشاد اسلامی و اداره میراث فرهنگی ، شورای اسلامی شهر و روستای سبزوار ، شهرداری ، فرمانداری ، نمایندگان و... دراغلب سالهای گذشته تا کنون درحق مشاهیر و افتخارات این شهر کهن بسیار ضعیف و غیرقابل توجیه بوده است.
اصلاً معلوم نیست در شهری که مشاهیری نظیر ابوالفضل بیهقی وجود دارند و هیچ اقدام خاصی برای بزرگداشت آنها صورت نگرفته است ، ادارات و اشخاص نامبرده به ویژه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی مشغول چه کاری هستند؟ یعنی چه کاری فرهنگی تر و میراثی تر از برگزاری پاسداشتی شایسته برای مشاهیر بزرگ ملی یک شهر؟ که حالا نام و یادشان دارد در گوشه ذهن ها خاک می خورد!
آیا صرفاً انجام یک سری امور روزانه در چنین نهادهایی کافی است؟ و بعضاً حتی مشاهده می کنیم اگر هم برنامه خاصی برگزار شود، مسئولین فرهنگی شهرستان یا دانشگاه های سبزوار در پی برگزاری فلان جشنواره های هنری یا فرهنگی هستند که اگر در سبزوار برگزار نشود در هر شهر دیگری نیز می تواند اجرا شود.
اما اگر سبزواری ها برای مفاخر و مشاهیر برجسته خود مراسم باشکوه بزرگداشت برگزار نکنند چه کسی، کدام شهر درکدام کشور این کار را بکند؟ و اگر مثلاً مانند آنچه در مورد مولوی درترکیه اتفاق افتاد ، فردا در یکی از کشورهای منطقه در مورد ابوالفضل بیهقی یا دیگر افتخارات مغفول مانده سبزوار اتفاق بیافتد ،چه کسانی پاسخگوی مردم سبزوار خواهند بود؟
اما به نظر می رسد نسبت با وجود همه افتخارات فرهنگی و تاریخی مغفول مانده سبزوار نظیر خواجه ابوالفضل بیهقی ، خواجه نظام الملک دانشمند سبزواری الاصل و وزیر با تدبیر سلجوقیان ، دکتر علی شریعتی و همچنین قیام پرافتخار سربداران ... آنچه تا کنون انجام شده چه از نظر مقیاس برگزاری (در سطح ملی یا محلی)، چه از نظر استمرار(سالانه بودن یا فقط در یک سال برگزار شدن ) وچه از نظر پوشش خبری و رسانه ای ، به هیچ عنوان کافی نبوده است. به عنوان مثال بزرگداشت حکیم سبزواری که از بزرگترین فلاسفه ایران محسوب می شود ، در مقیاس محلی و با پوشش رسانه ای بسیار کم و فقط در یک سال برگزار شد. بزرگداشت سید عبدالاعلی سبزوار هرچند در مقیاس وسیع ملی و حتی بین المللی باحضور میهمانانی از کشور عراق برگزار گردید و بازتاب رسانه ای خوبی داشت ، اما تنها در یک سال انجام شد .
درکل با توجه به همه آنچه گفته شد ، به این نتیجه می رسیم که هرچه قدر هم که بخواهیم مثبت نگر باشیم، نمی توانیم عملکرد مثبت و قابل قبولی را برای دستگاه های فرهنگی و سیاسی شهرستان سبزوار در بحث پاسداشت و حفظ و حراست از ارزش ها و افتخارات اصیل ملی و محلی این منطقه در نظر گرفت.
این همه کم توجهی درحق برخی مشاهیر و افتخارات ملی و محلی خراسان از جمله ابوالفضل بیهقی در حالی است که می بینیم در سالهای گذشته در سایه همین غفلت ما ایرانی ها برخی کشورهای منطقه در پی ثبت افتخارات تاریخی و فرهنگی کشورمان به نام خود افتاده اند و مثلاً ثبت افتخار مولوی که از بزرگترین شعرای ادبیات فارسی است به نام کشور ترکیه زنگ خطر بزرگی برای همه ما ایرانی هاست که بیشتر قدر مشاهیر و افتخارات خود را بدانیم.
دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی مورخ ، پژوهشگر ، استاد دانشگاه و نویسنده بزرگ وسرشناس معاصر ایران این زنگ خطر را مدت ها قبل درمورد ابوالفضل بیهقی به صدا در آورده است. این مطلب را استاد مرحوم محمود بیهقی در کتاب ارزشمند خود با نام سبزوار شهر دانشوران بیدار مورد اشاره قرار داده است.محمود بیهقی در این بخش از کتاب خود با استفاده از منابع معتبر تاریخی ، ابتدا به محل زندگی ابوالفضل بیهقی دراواخر عمر و محل احتمالی دفن وی در شهرهای غزنین یا هرات افغانستان یا شهر سبزوار در ایران اشاره می کند و در پایان توصیه دکتر باستانی پاریزی را یادآور می شود که گفته است :
«اینک تکرار می کنم که تا قوم و خویش های او ، در ماوراء اَترَک پیدا نشده اند و مزاری در ماوراء خواف و عشق آباد برایش درست نشده و ... قبر واقعی او را پیدا و یا بنای یادبودی ، برای او در بیهق برپا کنند و یادی از این مورخ بزرگ بنمایند.»
منبع : خانه فرهنگ دانشجو سبزوار
