نگاهی به نهمین دوره بزرگداشت های اول آبان روز ملی ابوالفضل بیهقی، کورسوی امید در میعادگاه سالانه

نگاهی به نهمین دوره بزرگداشت های اول آبان روز ملی ابوالفضل بیهقی، کورسوی امید در میعادگاه سالانه

امید برومندی / مجله اینترنتی اسرارنامه 

نهمین همایش سالانه بزرگداشت ابوالفضل بیهقی در سبزوار در شب و روز اول آبان 98 نیز مانند چند سال گذشته با مجموعه ای از نکات مثبت و منفی برگزار شد تا سابقه برگزاری برنامه های گرامیداشت پدر نثر فارسی در شهر زادگاهش به یک دهه نزدیک شود.

یک دهه تلاش برای مواردی همچون ثبت اول آبان روز بیهقی در تقویم ملی ایران، ساخت بنای یادبود بیهقی در زادگاهش روستای حارث آباد، برگزاری همایش هایی در سطح ملی و حتی با حضور میهمانان بین المللی نظیر سفرا و دست اندرکاران فرهنگی کشورهای فارسی زبان که ابوالفضل بیهقی برای همه شان حائز احترام است، ثبت کتاب تاریخ بیهقی به عنوان میراث معنوی یونسکو، برقراری پیوندهای خواهرخواندگی بین شهرهای سبزوار و غزنی، ایجاد جایزه سالانه بیهقی... که البته اکنون بیشتر آن ها تحقق نیافته است. اما دست کم چراغ برگزاری همایش های سالانه در شهر سبزوار مانند کورسوی امیدی همچنان روشن مانده است.

برخی نکات قابل توجه:

اول آبان روز ملی بیهقی آرزویی که 12 ساله شد

سابقه ثبت اول آبان به عنوان روز ملی بیهقی در تقویم ایران به سال 86 بر می گردد که اولین دوره برگزاری همایش بزرگداشت بیهقی از جانب صاحب نظران مطرح شد.

دکتر مهیار علوی مقدم: چگونه اول آبان به عنوان روز ملی ابوالفضل بیهقی انتخاب شد؟

از آن سال تا کنون بسیاری از نمایندگان و مسئولان مختلف اجرایی شهرستان هر یک وعده تحقق این موضوع را داده اند. 

امسال نیز مانند سالهای قبل نمایندگان سبزوار در مجلس شورای اسلامی دوباره از پیگیری های خود برای ثبت اول آبان روز بیهقی در متن تقویم ایران خبر دادند. ولی یک جمله آشنا را تکرار کردند و آن هم اینکه موافقت اولیه در شورای فرهنگ عمومی کشور صورت گرفته اما هنوز در شورای عالی انقلاب فرهنگی پذیرفته نشده است.

این حرف ها را مدت ها قبل حتی شاید پارسال یا دو سال قبل هم شنیده بودیم و معنایش این است که عملا پیشرفت خاصی در این کار حاصل نشده است. با وجود این باز هم مردم سبزوار و بیهقی دوستان این انتظار را دارند و امید می رود پیگیری های نمایندگان و مسئولان نیز اول آبان به اول آبان نباشد.

نمایندگان، فرماندار، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر دست اندرکاران فرهنگی شهرستان و حتی مدیران استان خراسان رضوی باید در طول سال مصرانه این خواسته را پیگیری کنند.

اگر سبزوار هنوز در تقویم ملی ایران روزی به نام خود ندارد، به خاطر کمبودهای سبزوار با این همه مشاهیر و بزرگان و اتفاقات مهم تاریخی و فرهنگی نیست بلکه به خاطر کم کاری تک تک نمایندگان، فرمانداران، دانشگاه ها و دانشگاهیون، شهرداران، اعضای شورای شهر، رؤسای فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی، رسانه ها و حتی نهادها و انجمن های مردمی شهرستان و استان است که پیگیر چنین موضوعات مهم و کم خرجی که از ارزش نمادین بالایی برخوردار است نبوده اند.

المان ابوالفضل بیهقی در روستای حارث آباد و بلاتکلیفی 16 ساله

بنابر آنچه رضا حارث آبادی یکی از اهالی فرهیخته روستای حارث آباد در یادداشتی که به تازگی در شماره 6 فصلنامه بیهق نامه بیان کرده است، پروژه ساخت بنای یادمان بیهقی، سال 1382 در روستای حارث آباد کلنگ زنی شد؛ ولی متاسفانه بعد از گذشت این همه سال هنوز به سرانجام نرسیده و نیمه تمام رها شده است.

 علی سبحانی فر یکی از نمایندگان سبزوار در مجلس شورای اسلامی در همین ایام از اختصاص 800 میلیون تومان از جانب نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور برای تکمیل المان بیهقی در حارث آباد خبر داد.

بنده اطلاع دقیقی از میزان هزینه لازم برای طراحی و ساخت یک المان زیبای مفهومی ندارم اما وقتی می گویند المان یا بنای یادبود،  طرحی زیبا و ماندگار نظیر المان آرامگاه حافظ در شیراز، یا ابن سینا و باباطاهر در همدان، یا مقبرة الشعرای تبریز یا خیام در نیشابور در ذهنم شکل می گیرد که علاوه بر یک معماری خاص و با شکوه، در مکانی بزرگ و سرسبز به منزله یک باغ و تفرجگاه دلباز برای مسافران و گردشگران ساخته شده است و خود این بنا به جاذبه مهم گردشگری آن شهرها تبدیل شده است.

آیا دست اندرکاران ساخت بنای یادبود بیهقی نیز چنین ایده ای را در ذهن دارند و آیا هشتصد میلیون تومان برای چنین پروژه ای کافی است؟ و اگر کافی است آیا نمایندگان و مسئولان اجرایی شهرستان و روستای حارث آباد پیگیری و همت مناسب را برای جذب نهایی این رقم و مصرف صحیح آن در جایگاه اصلی خود دارند؟

سفیرکبیر افغانستان عیار کارآمدی اجرایی مدیران سبزواری را مشخص کرد

از نخستین سالهای برگزاری همایش بیهقی در سبزوار این ایده مطرح بود که با توجه به شخصیت مشترک و قابل قبول بیهقی در میان همه ملت های فارسی زبان، همایش بزرگداشت او نیز باید با حضور آنان خصوصا مقامات عالی رتبه فرهنگی و سیاسی کشورهای افغانستان و تاجیکستان برگزار شود.

این ایده در سالهای 96 و 97 با حضور رایزنان فرهنگی سفارتخانه های این دو کشور در همایش بزرگداشت بیهقی تا حدی تحقق یافت، اما در حالیکه انتظار می رفت در سال 98 سفرای این دو کشور میهمان همایش بیهقی باشند، و دانشگاه حکیم سبزواری و شورای شهر سبزوار دو نهاد مهم و معتبر شهرستان نیز با اعلام های قبلی خود نشان داده بودند که پیگیر این موضوعند، اما در نهایت علی رغم اعلام موافقت از جانب سفارت افغانستان، ظاهرا به دلیل ارسال نشدن بلیط هواپیما برای سفیر از جانب دعوت کنندگان ، حضور او لغو شد!

هر چند روابط عمومی دانشگاه حکیم سبزواری و مسعود پسندیده مسئول کمیسیون فرهنگی شورای شهر هر یک دلایلی برای رفع مسئولیت از خود در این ماجرا آوردند، اما هیچ یک از این توجیهات برای مردم کافی نبود. در روزگاری که سنگین ترین عملیات های مالی و بانکی، معاملات اقتصادی، جراحی های پزشکی، هم اندیشی های سیاسی و مدیریتی و ... بین دستگاه ها و ارگان های مختلف از کیلومترها فاصله انجام می گیرد، اینکه دو نهاد قدرتمند و دارای وجاهت رسمی و قانونی در یک شهر نتوانند برای کار ساده ای نظیر دعوت یک میهمان مشخص به هماهنگی لازم برسند و کار را به ثمر برسانند احتمالا فقط نشان دهنده کمبود دلسوزی و عدم مسئولیت پذیری هر دو طرف ماجرا است.

به هر حال با توجه به اینکه حضور سفیر افغانستان به عنوان یک مقام دیپلماتیک خارجی می توانست پوشش رسانه ای مراسم را چند برابر افزایش دهد و حتی آوازه مراسم را به رسانه های کشور افغانستان و شاید برخی رسانه های خارجی دیگر نیز برساند، این فرصت امسال در سبزوار سوخت، تا ببینیم سال آینده صاحب منصبان شهرستان چه خواهند کرد؟

رونمایی از تمبر و طراحی کارت بلیط اتوبوس های درون شهری حرکت های کوچک اما موثر

وقتی در یکی از خبرهایی که روزهای اخیر منتشر می کردم، رونمایی از تمبریادبود و طراحی کارت بلیط اتوبوس های درون شهری سبزوار با تصویر بیهقی را انعکاس دادم، یکی از دوستانم به من گفت: اینکه کار مهمی نیست فقط یک تصویر دیگر را به جای تصویرهای قبلی روی کارت های بلیط چاپ می کنند که کار بسیار ساده ای است و نیازی به این همه طمطراق و در بوق و کرنا کردن ندارد.

 به او پاسخ دادم، درست است که کار سنگینی نیست و در زمره آن کارهای اساسی که بیهقی دوستان و دلسوزان فرهنگی سبزوار انتظارش را دارند، قرار نمی گیرد، اما اینطور کارها هم به جای خود خوب و لازم است. زیرا بهتر است که در هر گوشه ای از شهر نام و یاد و آثار بزرگان باشد. همین که چشم هزاران شهروند سبزواری هر روز هنگام استفاده از کارت بلیط های اتوبوس به تصویر و نام ابوالفضل بیهقی بیافتد شاید به مرور باعث آشنایی اولیه و شاید کنجکاویشان درباره مشاهیر این شهر بشود.

نواخته شدن زنگ بیهقی در تهران 

از برنامه های جالب جانبی امسال بزرگداشت بیهقی، نواخته شدن زنگ بیهقی در روز اول آبان در یکی از مدارس استان تهران بود که آن هم با همت براتعلی رجبی معاون پرورشی آن مدرسه که از فرزندان هنرمند سبزوار است انجام گرفت. 

زنگ پدر نثر فارسی در مدارس سبزوار و تهران به صدا در آمد

اگر هر سبزواری که در هر کجای ایران و حتی خارج از کشور سکونت دارد، همین مقدار عِرق سبزوار دوستی در وجود خود داشته باشد و رگ و ریشه خود را از یاد نبرد، می تواند به این شکل در چنین ایامی موثر واقع شود و به گسترده تر کردن دامنه برنامه های فرهنگی مرتبط با سبزوار و سبزواری ها بپردازد.

اجرای نقالی از داستان های بیهقی

یکی از برنامه های جانبی بزرگداشت بیهقی امسال در سبزوار برنامه هنری نقل دیدار هارون الرشید با دو زاهد بر اساس داستان های تاریخ بیهقی بود که توسط یکی از هنرمندان تئاتر و نقالی سبزوار، مرشد احسان افچنگی همزمان با نواختن زنگ بیهقی در دبیرستان فرهنگیان این شهر اجرا شد.

اجرای چنین برنامه هایی برای تنوع بخشیدن و افزایش اثرگذاری کار و نیز از جهت سهیم کردن آحاد مختلف مردم و بهره گیری از ظرفیت های بالقوه هنری و ادبی در متن تاریخ بیهقی بسیار حائز اهمیت است. قبلا هادی مرزبان کارگردان برجسته تئاتر و تلویزیون ایران و از دیگر هنرمندان دیار سربداران گفته بود از روی تاریخ بیهقی می توان 53 نمایش نامه نوشت. بنابراین برای هر چه با شکوه تر و همه جانبه تر شدن آیین های بزرگداشت بیهقی می توان علاوه بر جنبه تاریخی و ادبی، به سایر جنبه های هنری و فرهنگی آن نیز توجه کرد و هر سال آثار مناسبی را پدید آورد. 

 

پیام شهردار غزنی افغانستان و نیز توجه سایر چهره های سرشناس

امسال بزرگداشت اول آبان روز بیهقی با پیامی از سوی شهردار غزنی افغانستان به این مناسبت همراه شد. غزنی در زمان حیات ابوالفضل بیهقی پایتخت غزنویان بوده است و این ادیب و تاریخ نگار برجسته سبزواری اثر گرانسنگ خود را در سالهایی به رشته تحریر در آورده، که در این شهر مهم و تاریخی افغانستان اقامت داشته است. غزنی در سال 2013 نیز به  عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام شناخته شد و اینک «مختار احمد ملکیار» شهردار غزنی که آوازه اختصاص اول آبان به روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی در سبزوار از هر طریقی به گوشش رسیده است، پیام جالب توجهی را در این زمینه ارسال کرده است. 

پیام شهردار غزنی به مناسبت بزرگداشت ابوالفضل بیهقی

در طول این سالها شخصیت های دیگری نظیر وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی، رؤسای مجلس شورای اسلامی، شماری از بیهقی پژوهان برجسته کشور و برخی از فعالان رسانه ای و فرهنگی کشور نیز به اول آبان توجه نشان داده اند و برخی از آنان حتی در چنین روزی به سبزوار سفر کرده اند.  همه اینها به منزله این است که ثمره حدود یک دهه استمرار برگزاری بزرگداشت های بیهقی سرانجام باعث شده، نام و آوازه این روز و این برنامه از سبزوار بگذرد و به دیگر نقاط ایران و حتی به کشورهای همسایه برسد. وگرنه تا 10 سال قبل اصلا چه کسی به یاد ابوالفضل بیهقی بود؟ و تازه اگر گاهی در محافل دانشگاهی و ادبی یادی هم می شد، چه کسی اول آبان را به عنوان روز بزرگداشت بیهقی می شناخت و گرامی می داشت؟ این قراردادی است که ما سبزواری ها ایجاد کرده ایم و به تدریج با پافشاریمان بر سر این قرار، در حال تثبیت آن در اذهان عمومی هستیم.

اتفاقا یک روز که با حسین مقصودی شهردار نماینده کنونی مردم غرب خراسان در مجلس و شهردار سابق سبزوار صحبت می کردم و از پیگیری هایش برای ثبت روز ملی بیهقی از او جویا شدم، دوست داشت حتما این موضوع را یادآوری کنیم که بعد از وقفه چندساله از نخستین همایش بزرگداشت اول آبان در سال 86 که دانشگاه حکیم سبزواری (تربیت معلم سابق) برگزار کرد، نخستین دوره برگزاری همایش های مستمر بزرگداشت بیهقی با مشارکت جدی شهرداری از سال 91 در زمان شهرداری او بوده است. 

بله درست است به خوبی خاطرم هست، آن زمان حسین مقصودی شهردار بود و  مهدی مقصودی در اداره فرهنگی ورزشی شهرداری سبزوار مسئولیت داشت و به گفته خودش بعد از مطالعه یک مطلب انتقادی در اسرارنامه که چرا ما سبزواری ها از ابوالفضل بیهقی غافل شده ایم

توصیه دکتر باستانی پاریزی در مورد ابوالفضل بیهقی : یادی از این مورخ بزرگ کنید

 در همان سال 91 با جلب موافقت شهردار و شورای وقت، همایش های سالانه بیهقی را از سر گرفت که با مشارکت خیلی از افراد و نهادهای دیگر تا امروز ادامه یافته است.

اکنون دیگر بحث این نیست که چه کسانی نخستین بار این ایده را دادند و چه کسانی آن را به اجرا در آورده اند. خیلی ها در شکل گیری این رسم همه ساله مشارکت داشته و دارند و هریک به نوعی از قبل تر یا در حال حاضر یا بعدها سهمی ایفا کرده و می کنند حالا سال به سال فراگیرتر شدن گرامیداشت اول آبان به یاد ابوالفضل بیهقی و رسیدن خبرش به گوش دیگرانی حتی در آن سوی مرزهای کشور، نشان می دهد که برگزاری همین برنامه های سالانه بزرگداشت اگرچه نقدهای زیادی بر آن ها وارد است و هیچگاه در بهترین حالت ممکن و مورد انتظار اجرا نشده است، اما همین هم کاملا بی فایده نیست زیرا به هرحال چراغ توجه به یکی از مفاخر این شهر و دیار و بزرگداشت مستمر را روشن نگه می دارد تا کورسوی امیدی باشد که انشاالله به مرور با برنامه ریزی صحیح دست اندرکاران سال به سال بر کیفیت و غنای کار نیز افزوده شود.

پیش به سوی دهمین بزرگداشت بیهقی از همین حالا

با توجه به اینکه سال آینده دهمین دوره برگزاری همایش بزرگداشت بیهقی است، فرصت خوبی است تا همه مسئولان اجرایی شهرستان، نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر، دانشگاهیون و اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه های دیار سربداران و حتی مسئولان و مقامات استانی از همین حالا دست به دست هم دهند و حاصل تجربیات یک دهه گذشته را در برگزاری همایشی یک سر و گردن بالاتر و پخته تر از آنچه تا کنون داشته ایم، نشان دهند. 

اگر چنین درکی و سپس چنین عزمی شکل بگیرد، این کار خودش به تنهایی مجموعه کاملی از فعالیت های مثبت و موثر فرهنگی، هنری، اجتماعی و مدیریتی در طول یک سال خواهد بود. ماننده برگه های یک جزوه کاغذی که با طلق و شیرازه کنار هم قرار می گیرند و معنا و انسجام پیدا می کنند برگزاری سالانه همایش های بزرگداشت مفاخر یک شهر نیز می تواند میعادگاهی باشد که همه فعالیت های پراکنده فرهنگی و هنری و مدیریتی در طول یک سال را به یکدیگر ربط و معنا دهد و داخل آن تئاتر، موسیقی، فیلم، کتابخوانی، پژوهش علمی، هم اندیشی، مدیریت اجرایی، کار رسانه ای و ... همه چیز به صورتی با هویت و هدف دار، گنجانیده می شود. 

چند پیشنهاد:

1- برگزاری همایشی واقعا در سطح ملی با حضور میهمانان خارجی از افغانستان و تاجیکستان و دیگر ملل فارسی زبان که به آن وجهه بین المللی نیز می دهد. حداقل انتظار در سطح حضور سفیران افغانستان و تاجیکستان و نیز شهردار غزنی و برخی از دانشگاهیون آن شهر برای شخصیتی مثل بیهقی چندان انتظار غیر منطقی ای نیست.

2- برگزاری همایشی با اجرای برنامه های اصیل هنری نظیر موسیقی و تئاتر و حتی نمایشگاه های خوش نویسی، نقاشی و ... بر مبنا و با الهام از متن تاریخ بیهقی

3- تکمیل ساخت بنای یادبود بیهقی در روستای حارث آباد. حالا که به گفته آقای علی سبحانی فر مبلغی هم از طرف سازمان برنامه و بودجه اختصاص داده شده است. پس هر کس می تواند نقش و مسئولیتی را برعهده بگیرد و تلاش لازم برای جذب همه این بودجه و صرف صحیح آن در راستای تکمیل بنای یادبود به بهترین شکل ممکن را انجام دهد.

 

4- برقراری پیوندهای خواهرخواندگی بین سبزوار و غزنی یا برخی دیگر از شهرهای کشورهای فارسی زبان به بهانه وجود مفاخر مشترکی نظیر ابوالفضل بیهقی

5- ساخت تندیس یا سردیس هایی از ابوالفضل بیهقی توسط هنرمندان سبزواری و ارسال آن طی آیین هایی فرهنگی برای نصب در شهرهای غزنی، مشهد، تهران و برخی دیگر از شهرهای مهم ملل فارسی زبان که به ابوالفضل بیهقی علاقه و ارادت دارند. این ایده را مدتی قبل از جانب برخی از دست اندرکاران همایش های بیهقی شنیده ام، اما هنوز اجرایی نشده است.

6- چاپ نفیس همه یا دست کم بخش هایی از کتاب تاریخ بیهقی نظیر داستان زیبا و معروف حسنک وزیر که بتواند به عنوان سوغاتی فرهنگی سبزوار به میهمانان این شهر در طول سال اهدا شود.

7- انشاالله همت جدی برای ثبت رسمی اول آبان در تقویم ملی ایران به عنوان روز بزرگداشت بیهقی و نثر فارسی و یا روز بزرگداشت بیهقی و تاریخ نگاری ایران

8- برگزاری جلسه نقد و بررسی و آسیب شناسی همایش امسال و سال های قبل و تلاش برای برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت آن برای سال آینده و سالهای بعدتر. این جلسه بهتر است از همین حالا برگزار شود و در طول یک سال آینده به تدریج نتایج این جلسه نقد و بررسی برای برگزاری همایشی حرفه ای تر در سال 99، به کار گرفته شود. 

امید برومندی / مجله اینترنتی اسرارنامه